POLİKARBONAT NEDİR?

Damacanaların üretim malzemesi olan polikarbonat, saydamlık özelliği ile cama alternatif olarak kullanılır. Darbeye dayanıklı ve şeffaf bir malzeme olduğu için damacana üreticileri ve su sektörü tarafından tercih edilir. Isıya dirençlidir, kolay kolay deforme olmaz.

DAMACANA VE SAĞLIK TARTIŞMALARI

Polikarbonat plastik yapımında kullanılan Bisphenol A (BPA), endüstriyel bir organik kimyasaldır ve normal şartlarda suda çözünmez. Çözünse bile o kadar az miktardadır ki, tespiti pek mümkün değildir. Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) ve Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA) tarafından yapılan açıklamalarla, damacanalarda kullanılan BPA’nın insan sağlığı yönünden bir risk taşımadığı ortaya konmuştur. İnsan sağlığını olumsuz yönde etkilemesi için bir yetişkinin günde 1200 litre, yani yaklaşık 60 damacana su içmesi gereklidir. 

ESKİ DAMACANALAR


Ülkemizde, damacanaların tarihi Osmanlı’ya dayanır. O dönemlerde sakalar ikiye ayrılırdı; çeşmelerden doldukları suları kırba, tulum gibi materyallerle evlere taşıyan sakalar ve membalardan çıkarılan suyu cam damacanalara doldurup at arabasıyla mahalleleri dolaşan sakalar… 19. Yüzyılın sonlarına doğru, su şebekeleri artmış ve evlere su bağlanmaya başlamış olsa da; içimi lezzetli ve temiz memba sularına büyük rağbet vardı. Cam damacanalarla yapılan su taşımacılığının ön plana çıkmasıyla, İstanbul’un birçok yerine içme suyu ulaştırılıyordu. Ancak 1950’lerden sonra artan nüfus ve hızla büyüyen kentleşme ile su taşımacılığı da yetersiz kalmaya başladı. Hızlı tüketime cevap verecek fabrikalar gerekliydi ve ambalajlı su sektörü bu şekilde doğdu. Geleneklere bağlı kalınarak yine cam damacana ile hizmete başlayan markalar, camın darbelere dayanıksız olması ve hijyen tartışmalarından sonra dünya standardını yakalayıp tek kullanımlık pet damacanalara geçti. Gelişen teknoloji ile birlikte polikarbon damacanaların üretimine başlandı. Bu damacanalar darbelere dayanıklı, uzun ömürlü, saydam olma özelliği ile cam ürünlere alternatif, temizliği ise camdan daha kolay olduğu için su sektöründe ilk tercih haline geldi. 

DAMACANALARIN KULLANIM ÖMRÜ NE KADARDIR?

Sağlık Bakanlığı’nın 2016’da yönetmelikte yaptığı düzenlemeye göre polikarbonat damacanaların kullanım ömrü 3 yıldan 5 yıla çıkarılmıştır. Bu süre bir damacananın ortalama 75 kez dolumuna tekabül etmektedir. Damacana, su dolum esnasında maruz kaldığı basınç ve taşıma sırasında gördüğü darbelerle yavaş yavaş deforme olmaya başlar. 5 yıldan sonra ömrünü tamamlar ve imha edilir. Damacanaların üzerindeki son kullanma tarihine mutlaka dikkat ediniz.

DAMACANALARDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR

Tüketilen şey ister damacana ister başka bir şey olsun ilk dikkat edilmesi gereken şey Sağlık Bakanlığı iznidir. Etikete, izin tarihine ve sayısına mutlaka bakılmalıdır. Damacanalarda suyun üretim ve son kullanım tarihi, parti ve seri numarası mutlaka yazmalıdır. Su firmasının logosu, damacananın üzerinde kabartma ile yazıyor olmalıdır.Bir diğer nokta damacanalarda bulunan güvenlik bandıdır. Bu, suyu ilk açanın siz olduğunuzun göstergesidir. Emniyet bantsız damacanayı asla tüketmeyiniz.Damacanalar belli ortamlarda muhafaza edilmelidir. Damacana, üretim maddesi gereği her ne kadar ısıya dirençli de olsa mutlaka güneş ışığından uzak, serin ve kuru bir yerde tutulmalıdır. Açılan bir damacananın en fazla 7 günde tüketilmesi tavsiye edilir.

DAMACANA TEMİZLİĞİ

Damacanaların tüketici tarafından temizlenmeye ihtiyacı yoktur. Bayiler tarafından geri alınan boş damacanalar fabrikalara gönderilir ve gerekli temizlik burada yapılır. Ancak damacana pompasının 15 günde bir temizlenmesini tavsiye ederiz.

Fabrikalarda damacana temizliğine değinecek olursak; boş damacanalar ilk olarak gözle kontrol edilir. Damacananın dış yüzey hasarının kontrolü ve içine yabancı madde girip girmediğinin tespiti yapılır. Yıkama ünitesine gönderilen damacanaların önce dış yüzey temizliği yapılır. Daha sonra 65-70 santigrat derece sıcaklıktaki suyla ve Sağlık Bakanlığı’nın öngördüğü gıdaya uygun temizlik maddeleriyle iç temizliği yapılır. Ülkemizde sadece markalarımıza özel olan yıkama sistemi ile, damacanalar sürekli olarak döndürülerek temizlenir. Böylece deterjanlı yıkama, damacananın her tarafına ulaşmış olur. Yıkama işleminden sonra yine kaynak suyumuzla durulama işlemi gerçekleşir.

DAMACANA SU FİYATLARI

İstanbul Sucular ve Meşrubatçılar Esnaf Odası Başkanı Ahmet Turan Akkaya, 2019 yılı için belirledikleri damacana fiyatlarını açıkladı. Buna göre 19 litre polikarbon dönüşümlü damacananın tavan satış fiyatı 9,5 lira. Ancak damacana fiyatlarında alınan kararlara hemen hemen hiçbir su firmasının uymadığını belirten Akkaya, “Piyasanın denetlenmesi için bundan sonra görev vatandaşlarımıza, basına, görevlilere düşüyor.” dedi.